Taal lijkt vaak een vanzelfsprekend gegeven. Veel kinderen praten, lezen en luisteren zonder hier altijd bewust bij stil te staan. Maar taal kan ook problemen geven, bijvoorbeeld bij leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) of een Autisme Spectrum Stoornis (ASS). Hoewel de problematiek kan overlappen, is het belangrijk om TOS en ASS van elkaar te onderscheiden. In dit artikel gaan we verder in op de verschillen tussen beide stoornissen.

Taalontwikkelingsstoornis

Een taalontwikkelingsstoornis is een neurocognitieve ontwikkelingsstoornis. Dit houdt in dat taal minder goed wordt verwerkt in de hersenen. Het is een primaire stoornis die voorkomt bij ongeveer 5 tot 7 procent van de kinderen in Nederland. De taalverwerkingsproblemen kunnen niet worden verklaard vanuit andere stoornissen zoals fysieke of cognitieve problemen of een verminderd taalaanbod. De problematiek kan zich uiten op het gebied van taalbegrip, taalproductie of allebei, maar verschilt per kind.

Signaalkenmerken van TOS

Op het gebied van communicatie laten kinderen met een taalontwikkelingsstoornis doorgaans wel sociale wederkerigheid zien. Er is sprake van normale interactie en lichaamstaal. Wel laten ze diverse problemen zien met betrekking tot hun taalgedrag. Ze zijn soms moeilijk verstaanbaar en hebben een beperkte woordenschat. Daarnaast kunnen ze moeite hebben met het vinden van de juiste woorden en/of produceren ze ongrammaticale zinnen. Ook het taalbegrip is soms aangedaan. Dit uit zich bijvoorbeeld in problemen met lange en complexe zinnen.

Autisme Spectrum Stoornis

ASS, oftewel Autisme Spectrum Stoornis, is een ontwikkelingsstoornis die gekenmerkt wordt door stoornissen in sociale interacties. Dit heeft invloed op zowel verbale als non-verbale communicatie. Mensen met ASS hebben bijvoorbeeld moeite met beeldspraak, sarcasme en lichaamstaal. Ongeveer 1 procent van de Nederlandse bevolking valt binnen het spectrum. Alle kinderen met autisme hebben moeite met taal, maar niet alle kinderen met TOS hebben autisme.

Signaalkenmerken van ASS

In tegenstelling tot kinderen met TOS, is sociale wederkerigheid bij kinderen met ASS niet vanzelfsprekend. Daarnaast laten ze verschillende problemen op het gebied van taal zien. Ze zoeken naar andere manieren om zich uit te drukken en/of hebben een voorkeursvocabulaire. Hun taal heeft hierdoor een repetitief karakter. Daarnaast ervaren ze problemen met abstractie, samenhang, intentie, interpretatie en verbanden leggen.

Heterogeen

TOS en ASS kunnen erg op elkaar lijken, bijvoorbeeld op het gebied van sociale communicatie. Kinderen met TOS kunnen zich bijvoorbeeld terugtrekken uit de sociale omgang. Hierdoor lijkt hun gedrag op een stoornis in het autistisch spectrum. Toch verschillen de twee stoornissen wezenlijk van elkaar en mogen we ze niet over één kam scheren. Daarnaast is het belangrijk om te weten dat beide groepen heterogeen zijn. We moeten altijd kijken naar het cognitieve profiel en de onderliggende problematiek. Alleen op deze manier kan optimale begeleiding geboden worden.